Προειδοποίηση Roubini: Έρχεται η «τέλεια καταιγίδα» – Ο παράγων «Trump» και η εικόνα του παγκόσμιου οικονομικού ρίσκου
Αν και ο κόσμος κατακλύζεται από πολέμους, εντάσεις μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων και άλλους γεωπολιτικούς κινδύνους, βραχυπρόθεσμα οι περισσότεροι από αυτούς τους παράγοντες δεν έχουν καταφέρει να επηρεάσουν ριζικά
τις προοπτικές των οικονομιών όσο και των αγορών…
Για μια «τέλεια καταιγίδα» που θα χτυπήσει την παγκόσμια οικονομία, σε συνδυασμό με την επικείμενη επανεκλογή Trump, προειδοποιεί με άρθρο του στο Project Syndicate ο γνωστός οικονομολόγος Nouriel Roubini.
Όπως επισημαίνει, «έχουμε εισέλθει σε περίοδο εντεινόμενων γεωπολιτικών αντιπαλοτήτων και συγκρούσεων.
Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι τώρα στον τρίτο χρόνο, η σύγκρουση Ισραήλ – Hamas θα μπορούσε να εξελιχθεί σε περιφερειακό πόλεμο και ο εντεινόμενος Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας ίσως να βάλει φωτιά στην Ταϊβάν κάποια στιγμή αυτήν τη δεκαετία.
Και όμως, αυτοί οι κίνδυνοι είχαν μόνο περιορισμένη επίδραση στις οικονομίες και τις αγορές μέχρι στιγμής.
Μπορεί αυτό να αλλάξει σύντομα;».
Ενώ ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας έχει περάσει στην πιο βίαιή του φάση, οι παγκόσμιες επιπτώσεις του είναι μέτριες.
Οι κίνδυνοι άμεσης εμπλοκής του ΝΑΤΟ ή της χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία είναι μικρότεροι σήμερα από ό,τι ήταν σε προηγούμενα σημεία του πολέμου.
Ομοίως, παρότι ο πόλεμος οδήγησε αρχικά σε άνοδο στις τιμές της ενέργειας, των τροφίμων, των λιπασμάτων και των βιομηχανικών μετάλλων, ακόμη και η Ευρώπη –η περισσότερο πληγείσα περιοχή– έχει απορροφήσει το σοκ με μια μέτρια επιβράδυνση της ανάπτυξης (ή στασιμότητα σε ορισμένες περιπτώσεις)…
Σε καμία περίπτωση δεν υπήρξε η σοβαρή ύφεση που φοβούνταν πολλοί αναλυτές.
Οι ρωσικοί υδρογονάνθρακες έχουν αντικατασταθεί από αμερικανικούς και με εισαγωγές από τις χώρες της Μέσης Ανατολής.
Ο αντίκτυπος στις τιμές των τροφίμων έχει μειωθεί από τότε που η Ουκρανία κατάφερε να ανοίξει ξανά διάδρομο στη Μαύρη Θάλασσα για τις εξαγωγές σιτηρών της.
Ισραήλ – Hamas
Ο πόλεμος Ισραήλ – Hamas έχει επίσης περιορισμένη περιφερειακή και παγκόσμια οικονομική επίδραση μέχρι στιγμής.
Είναι αλήθεια ότι το ΑΕΠ του Ισραήλ συρρικνώθηκε απότομα το δ’ τρίμηνο του 2023 και πιθανότατα θα παραμείνει αδύναμο όσο συνεχίζεται η σύγκρουση.
Η οικονομική ζημιά στη Γάζα, προφανώς, είναι ακόμη πιο σοβαρή, ενώ τα έσοδα της Αιγύπτου από τη Διώρυγα του Σουέζ –μια σημαντική πηγή εισπράξεων σε ξένο νόμισμα– έχουν μειωθεί, λόγω των επιθέσεων των Houthi της Υεμένης στις μεταφορές εμπορευματοκιβωτίων μέσω της Ερυθράς Θάλασσας.
Ωστόσο, εάν η σύγκρουση παραμείνει περιορισμένη στα τρέχοντα όριά της, ο παγκόσμιος οικονομικός αντίκτυπος και ο αντίκτυπος στην αγορά θα παραμείνουν επίσης περιορισμένοι.
«Σε τελική ανάλυση, θα χρειαζόταν μια μεγάλη περιφερειακή κλιμάκωση, όπως ένας πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και της Hezbollah στον Λίβανο, ή ενδείξεις ότι το Ισραήλ (και πιθανώς οι ΗΠΑ) βρίσκεται σε τροχιά πολέμου με το Ιράν, για να αυξηθούν οι προσδοκίες για μια πιο σοβαρή παγκόσμια ύφεση.
Ένας πόλεμος πλήρους κλίμακας μεταξύ Ισραήλ και Ιράν θα μείωνε δραστικά την παραγωγή ενέργειας και τις εξαγωγές από τον Κόλπο, προκαλώντας άνοδο στις τιμές της ενέργειας παρόμοια με τους παγκόσμιους στασιμοπληθωριστικούς κραδασμούς που ακολούθησαν τον πόλεμο του Jom Kipur του 1973 και την Ιρανική Επανάσταση του 1979.
Ευτυχώς, η πιθανότητα απότομης περιφερειακής κλιμάκωσης παραμένει προς το παρόν χαμηλή» επισημαίνει ο Roubini.
ΗΠΑ – Κίνα
Παρότι ο ψυχρός πόλεμος – ή ο στρατηγικός ανταγωνισμός – μεταξύ Αμερικής και Κίνας θα συνεχίσει να επιδεινώνεται, οι σχέσεις μπορεί να μην επιδεινωθούν πολύ φέτος.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden και ο Κινέζος ομόλογός του, Xi Jinping, συμφώνησαν να αποκλιμακώσουν την ένταση, και η αντίδραση της Κίνας στο ανεπιθύμητο αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών της Ταϊβάν ήταν σχετικά συγκρατημένη.
Αν και το ζήτημα της Ταϊβάν θα συνεχίσει να σιγοκαεί στη γεωπολιτική φωτιά, πυρκαγιά δεν είναι πιθανό να συμβεί φέτος ή τον επόμενο χρόνο.
Σημειωτέον πως οι οικονομικές αδυναμίες της Κίνας μπορεί να την κάνουν να είναι λιγότερο συγκρουσιακή με τις ΗΠΑ και τη Δύση.
Την ίδια στιγμή, ο χλευασμός, η αναζωογόνηση, η φιλία και ο περιορισμός του εμπορίου αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και τεχνολογιών από τη Δύση δεν θα ενταθούν πολύ βραχυπρόθεσμα.
Όσο συνεχίζεται η διαχείριση του στρατηγικού ανταγωνισμού, ο παγκόσμιος οικονομικός αντίκτυπος θα είναι μέτριος.
Εκλογές ΗΠΑ
«Ο μεγαλύτερος γεωπολιτικός κίνδυνος για την ανάπτυξη και τις αγορές είναι οι εκλογές στις ΗΠΑ.
Όμως, εδώ, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι ο Trump και ο Biden μοιράζονται ορισμένες προτεραιότητες εξωτερικής πολιτικής.
Οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικάνοι είναι επιθετικοί με την Κίνα και θα παραμείνουν έτσι.
Ο Biden και ο Trump υπήρξαν και οι δύο ένθερμοι υποστηρικτές του Ισραήλ, αλλά αναγνωρίζουν επίσης ότι η επιθυμητή εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας απαιτεί λύση δύο κρατών.
Η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ Trump και Biden είναι στα ζητήματα του ΝΑΤΟ, της Ευρώπης και της σύγκρουσης Ρωσίας-Ουκρανίας.
Κάποιοι ανησυχούν ότι ο Trump θα εγκαταλείψει την Ουκρανία και θα αφήσει τη Ρωσία να κερδίσει τον πόλεμο.
Όμως, δεδομένου ότι θα παραμείνει επιθετικός απέναντι στην Κίνα, ανησυχεί για το μήνυμα που θα στείλει (σε σχέση με την Ταϊβάν) αν αφήσει τη Ρωσία να κατακτήσει την Ουκρανία.
Επιπλέον, αυτό που πραγματικά θέλει ο Trump είναι τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ να ξοδεύουν περισσότερα για την άμυνα.
Εάν το κάνουν αυτό, μπορεί να αναγνωρίσει την αξία της συμμαχίας ενώ στρέφει το βλέμμα του προς την Ασία για να αποτρέψει την προέλαση της Κίνας.
Σε κάθε περίπτωση, τυχόν δεύτερη κυβέρνηση Trump θα επηρεάσει τις αγορές είναι μέσω των οικονομικών πολιτικών της.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι πολιτικές προστατευτισμού των ΗΠΑ θα γίνουν πιο αυστηρές.
Ο Trump έχει πει ότι θα επιβάλει δασμούς 10% σε όλες τις εισαγωγές που προέρχονται στις ΗΠΑ (ο μέσος δασμός επί του παρόντος είναι περίπου 2%), και πιθανώς ακόμη υψηλότερους δασμούς σε εισαγωγές από την Κίνα.
Αυτό θα πυροδοτούσε νέους εμπορικούς πολέμους, όχι μόνο με στρατηγικούς αντιπάλους όπως η Κίνα, αλλά και με συμμάχους της Αμερικής στην Ευρώπη και την Ασία, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα.
Ένας παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος θα μείωνε την ανάπτυξη και θα αύξανε τον πληθωρισμό.
Όπως επισημαίνει ο Roubini, σε αυτό το σενάριο, η αποπαγκοσμιοποίηση, η αποσύνδεση, ο κατακερματισμός, ο προστατευτισμός, η βαλκανοποίηση των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού και η αποδολαριοποίηση θα εξελιχθούν σε ακόμη μεγαλύτερους κινδύνους για την οικονομική ανάπτυξη και τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Οι πρόσθετοι στασιμοπληθωριστικοί κίνδυνοι που σχετίζονται με τον Trump περιλαμβάνουν την αρνητική του στάση απέναντι στην κλιματική αλλαγή και την πιθανότητα να προσπαθήσει να αντικαταστήσει τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ Jerome Powell με μια πιο ευέλικτη φιγούρα.
Επιπλέον, οι δημοσιονομικές πολιτικές του θα αυξήσουν τα ελλείμματα, που είναι ήδη πολύ υψηλά.
Οι φορολογικές περικοπές θα παραταθούν, όπως και οι υψηλότερες δαπάνες για την άμυνα και τα δικαιώματα.
Ο κίνδυνος να σοκάρουν τελικά τις αγορές ομολόγων με πολύ υψηλότερες αποδόσεις είναι μεγάλος.
Με τα ιδιωτικά και δημόσια χρέη υψηλά και αυξανόμενα, θα εισαχθούμε στο φάσμα μιας οικονομικής κρίσης.
Όπως λέει και το γνωστό ρητό, «Είναι η οικονομία, ανόητε».
Η προτεινόμενη ατζέντα οικονομικής πολιτικής του Trump είναι τώρα η μεγαλύτερη απειλή για τις οικονομίες και τις αγορές παγκοσμίως» καταλήγει ο Roubini.
